Ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΛΕΡΟΥΝΗΣ ΣΤΗ ΔΡΑΜΑ

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΔΡΑΜΑΣ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ

«Η ελληνική παρουσία στην Κεντρική Ασία -  Η φυλή των Καλλάσα»

Καλεσμένος ο κ. Αθανάσιος Λερούνης, ο οποίος μιλά σήμερα στον «Πρωινό Τύπο»

Του Θανάση Πολυμένη

ΑΥΡΙΟ ΚΥΡΙΑΚΗ και ώρα 11.30 το πρωί, το Λύκειο των Ελληνίδων Δράμας, διοργανώνει εκδήλωση με θέμα: «Η ελληνική παρουσία στην Κεντρική Ασία – Η φυλή των Καλλάσα», με την παρουσία του γνωστού εκπαιδευτικού Αθανάσιου Λερούνη, ο οποίος έχει βοηθήσει τα μέγιστα την φυλή των Καλλάσα.

            Στην ομιλία του, που θα γίνει στην αίθουσα του Λυκείων των Ελληνίδων, ο κ. Λερούνης θα αναφερθεί στην ελληνική παρουσία στην Κεντρική, από τους μυθολογικούς και ιστορικούς χρόνους μέχρι τις προφορικές παραδόσεις των φυλών της Ασίας, που μνημονεύουν το πέρασμα των Ελλήνων από αυτή την περιοχή του κόσμου, με επίκεντρο τις παραδόσεις της φυλής  των Καλλάσα (Καλάς). Κατά τη διάρκεια της ομιλίας, θα γίνει παρουσίαση της φορεσιάς τους (γυναικεία και αντρική) και θα προβληθούν φωτογραφίες σχετικές με τη ζωή και την καθημερινότητά τους.

            Οι Καλλάσα, είναι μια απομονωμένη φυλή που διαβιώνει χιλιάδες χρόνια, στα ψηλά βουνά και οροπέδια του Βορειοδυτικού Πακιστάν. Σύμφωνα με τις λαϊκές παραδόσεις που έχουν, οι Καλλάσα είναι γνήσιοι απόγονοι σε ευθεία γραμμή, των στρατιωτών του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τα 3.000 περίπου μέλη της φυλής κατοικούν σε 30 οικισμούς που είναι κτισμένοι σε 3 χαράδρες του Ινδικού Καυκάσου στο Β.Δ. Πακιστάν. Είναι πολυθεϊστές με μοναδικές στον κόσμο παραδόσεις. Η πιο παλιά ιστορία τους, που η προφορική παράδοση την μετέφερε ως τις μέρες μας, τους συνδέει με το πέρασμα των στρατιωτών του  Μ. Αλεξάνδρου από την περιοχή τους. Τα έντυπα του Πακιστανικού Οργανισμού Τουρισμού, αλλά και βιβλία αφιερωμένα στους Καλλάσα δεν παραλείπουν να αναφερθούν στην θρυλική καταγωγή τους.

            Ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Το εισόδημά τους δεν επαρκεί για να καλύψει τις στοιχειώδεις ανάγκες τους. Τα σπίτια τους κτισμένα από πέτρα, λάσπη και ξύλινα δοκάρια, χωρίς ύδρευση και αποχέτευση, δεν πληρούν τις βασικές προϋποθέσεις υγιεινής. Οι ναοί και οι βωμοί τους χρειάζονται αναστύλωση.

            Οι περισσότερες οικογένειες υποσιτίζονται, πολλά παιδιά πάσχουν από αβιταμίνωση, οι νεαρές μητέρες από αναιμία, οι γεροντότεροι από ρευματικά και αρθριτικά, πολλοί πάσχουν από υπερθυρεοειδισμό λόγω έλλειψης ιωδίου και οι μικροβιακές μολύνσεις δέρματος και ματιών είναι συχνές. Ο μέσος όρος ζωής τους είναι μικρός και το ποσοστό παιδικής θνησιμότητας υψηλό.

Ο τουρισμός, οι νέες τεχνολογίες και ιδεολογίες εισβάλουν στις κοιλάδες τους, βάζοντας σε κίνδυνο την παράδοσή τους. Στις εκκλήσεις τους για βοήθεια βάζουν σε προτεραιότητα την εκπαίδευση των παιδιών τους μέσα από μειονοτικά σχολεία. Πιστεύουν πως η γλώσσα, η θρησκεία, τα έθιμά τους και όλα όσα τους άφησαν κληρονομιά οι πρόγονοί τους, πρέπει να γίνουν κτήμα της νέας γενιάς για να μπορέσει να αντισταθεί στον καινούριο τρόπο ζωής που έρχεται να αλλοιώσει την παράδοσή τους. Παρά τα οξυμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, προσπαθούν να επιβιώσουν προσδοκώντας ένα καλλίτερο μέλλον για τα παιδιά τους.

Ο Αθ. Λερούνης στον «Πρωινό Τύπο»

            Μιλώντας στον «Πρωινό Τύπο» ο εκπαιδευτικός κ. Αθανάσιος Λερούνης, μας λέει για την καλλασική παράδοση: «είναι μια αρχαία παράδοση που έρχεται ζωντανή από τα βάθη των αιώνων, σε αυτό όλοι οι ιδικοί συμφωνούν. Γιατί να μην έχει την τύχη  ανάλογων προγραμμάτων που εκπονούνται για τη διατήρηση αρχιτεκτονημάτων   που θεωρούνται  μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς; Θεωρώ πως η ύπαρξη τέτοιων αρχέγονων παραδόσεων που έρχονται  από τα βάθη των αιώνων  είναι μεγαλύτερης αξίας από αυτήν των αρχιτεκτονικών μνημείων, και αυτό γιατί  δεν είναι άψυχα υλικά  αλλά  ζωντανές δράσεις που συνεχίζουν να ζουν μέσα από τους φορείς τους, τα μέλη των φυλών που τις διατηρούν και τις έχουν φέρει μέχρι τις ημέρες μας.»

Ποιο ήταν το έναυσμα να ασχοληθείτε για πρώτη φορά με τους Καλλάσα; Τι σας ώθησε να φτάσετε μέχρι το μακρινό Πακιστάν και πώς σας υποδέχθηκαν για πρώτη φορά;

Το 1994 επισκέφτηκα για πρώτη φορά το Πακιστάν για ορειβασία. Στο βόρειο Πακιστάν συναντώνται οι οροσειρές των Ιμαλάϊων, του Καρακουρούμ και του Ινδικού Καυκάσου. Το τοπίο είναι μοναδικό, με κορυφές που ξεπερνούν τα 8.000 μέτρα.  Στα παζάρια των μεγάλων πόλεων του Πακιστάν συστηνόμουνα σαν «Γιουνάνι» ( = Ίωνας – Έλληνας, ως γνωστόν η Ιωνία έδωσε το όνομά μας σε όλο τον ανατολικό κόσμο). Τότε οι Πακιστανοί μου απαντούσαν ότι έπρεπε να επισκεφτώ τους συγγενείς μου, απογόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου στις πλαγιές του Ινδικού Καυκάσου, στο Β.Δ. Πακιστάν.  Δεν μπορούσα να μην πάω στην ορεινή και δύσβατη περιοχή τους.  Η υποδοχή που μου έγινε ήταν συγκινητική. Τους ρώτησα τι θα ήθελαν από τους σημερινούς Έλληνες. Μου απήντησαν, «ένα σχολείο δικό μας, Καλλασικό, για να μην εξισλαμίζονται τα παιδιά μας που φοιτούν στα Μουσουλμανικά Σχολεία». Όντας εκπαιδευτικός, δεν μπορούσα να  μη αφιερωθώ σε ένα αίτημα που έχει σχέση με τη βελτίωση των συνθηκών εκπαίδευσης μιας φυλής – φορέα μιας αρχέγονης παράδοσης. Τα πρώτα χρόνια η Ελληνική Εκπαιδευτική Κοινότητα με πρωτοπόρους τους μαθητές μας και τα συνδικαλιστικά μας σωματεία ΟΛΜΕ και ΔΟΕ ήσαν οι κύριοι αρωγοί των σχολείων που κτίσαμε. 

Διαβάζουμε σε κάποιο σημείο, ότι οι «Έλληνες Εθελοντές» αναλαμβάνουν οι ίδιοι τα έξοδά τους κτλ. Στα τόσα χρόνια, πώς έχει βοηθήσει το ελληνικό κράτος, η ελληνική πολιτεία στην υπόθεση των Καλλάσα;

Όσοι Έλληνες συμμετείχαν στις αποστολές μας, αναλάμβαναν οι ίδιοι τα έξοδα μεταβίβασης, διαμονής και διατροφής. Πολλοί από εμάς συνεισέφεραν και οικονομικά στην εκπλήρωση των έργων που αναλαμβάναμε να πραγματοποιήσουμε, μετά από σχετικό αίτημα της Καλλασικής κοινότητας. Στην προσπάθειά μας βρήκαμε αρωγούς πολλούς Έλληνες αλλά και οργανώσεις, δήμους, δημόσιους οργανισμούς κ.α. Η ΕΡΤ3  είχε οργανώσει δύο τηλεμαραθώνιους για το σκοπό αυτό και οι κάτοικοι της Μακεδονίας αγκάλιασαν από τα πρώτα χρόνια την προσπάθεια αυτή. Από το 2000 μέχρι και το 2009, το Υπουργείο Εξωτερικών, με την HELLENIC AID, χρηματοδότησε τα έργα μας σε ποσοστό 50 ως 70%  του κόστους των.  Συγκεκριμένα η Hellenic aid, στη δεκαετία 2000 – 2009 χορήγησε 533.000 € για την ολοκλήρωση 7 έργων για τους Καλλάσα, που είχαν σχέση με τη βελτίωση των συνθηκών υγείας, εκπαίδευσης, αλλά και στήριξης της μοναδικής παράδοσης των Καλλάσα που κινδυνεύει με αφανισμό από τους φανατικούς μουσουλμάνους. Χωρίς την βοήθεια αυτή των Υπουργείου Εξωτερικών δεν θα μπορούσαμε να πραγματοποιήσουμε τόσο μεγάλα έργα.   Όσοι από τους αναγνώστες της εφημερίδας σας παραβρεθούν στην ομιλία μου,  η οποία θα συνοδεύεται από εκατοντάδες διαφάνειες – φωτογραφίες που θα προβάλλονται κατά τη διάρκειά της,  θα έχουν την ευκαιρία να ακούσουν τον απολογισμό των έργων μας και να δουν σε φωτογραφίες όλες τις δραστηριότητές μας.

Κατά πόσο είναι υπαρκτός ο κίνδυνος εκφυλισμού των Καλλάσα στη σημερινή εποχή και η αλλοίωση των εθίμων και παραδόσεών τους από την τουριστική εισβολή, των νέων τεχνολογιών και ιδεολογιών; Υπάρχει κίνδυνος, με τον χρόνο, να έχουν την άσχημη τύχη όπως άλλων απομονωμένων φυλών που με το άνοιγμά τους στον κόσμο αλλοιώθηκαν σε μεγάλο βαθμό;

Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να αλλοιωθεί  και να χαθεί η Παράδοση των Καλλάσα τόσο από την ανεξέλεγκτη εισβολή τουριστών, νέων τεχνολογιών αλλά και ιδεολογιών. Τους τελευταίους μήνες οι φήμες για τον βίαιο εξισλαμισμό των Καλλάσα  έχουν ενταθεί  λόγω δημοσιευμάτων στον Πακιστανικό τύπο ότι οι Ταλιμπάν θα τους επιτεθούν. Αποτέλεσμα αυτού ήταν οι δηλώσεις εκπροσώπων της Πακιστανικής Κυβέρνησης ότι θα λάβουν τα αναγκαία μέτρα για αντιμετώπιση σχετικών απειλών.  Γι αυτό χρειάζεται συνεχής επαγρύπνηση, όχι μόνο από τις Πακιστανικές αρχές, αλλά και από την Διεθνή Κοινότητα,   ώστε η Φυλή των Καλλάσα να μην έχει την τύχη χιλιάδων απομονωμένων φυλών και αρχέγονων παραδόσεων που χάνονται. 

Ζήσατε για μεγάλο διάστημα μαζί με τους Καλλάσα, γίνατε σχεδόν ένα μ’ αυτούς τους ανθρώπους, μέχρι εκείνη την δύσκολη ημέρα της απαγωγής σας. Πώς είναι να αισθάνεστε ότι είστε μέλος των Καλλάσα, μιας φυλής που λέγεται ότι κρατάει από τους στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου;

Οι Καλλάσα μου έκαναν την τιμή να με θεωρούν δικό τους άνθρωπο όλα αυτά τα χρόνια που έζησα και εργάστηκα μαζί τους για την ολοκλήρωση των αναπτυξιακών έργων (σχολείων, συστημάτων ύδρευσης, σπιτιών μητρότητας, Μουσείου, Σταθμού Πρώτων Βοηθειών κ.α.) που χρηματοδοτούσε η Ελλάδα. Θεωρώ ότι είναι σημαντικό και αναγκαίο, η χώρα μας να δηλώνει παρούσα και σε περιοχές του κόσμου που μνημονεύεται το όνομά της και η ιστορία της, με την κατασκευή κάποιων κοινωφελών έργων. Η  φυλή των Καλλάσα είναι διάσημη σε όλο τον κόσμο για την ιδιαιτερότητα της Παράδοσής της. Το γεγονός ότι τα 4.000 περίπου μέλη της, διατηρούν μέχρι και τον 21ο  αιώνα, έθιμα και παραδόσεις που έχουν την ρίζα τους σε αρχαίες εποχές, δεν έχει αφήσει ασυγκίνητη καμία Πανεπιστημιακή Έδρα Εθνολογίας ανά τον κόσμο, γι’ αυτό και έχουν γραφεί πολλές μελέτες και βιβλία από ειδικούς και μη. Είναι κρίμα όμως που η διεθνή κοινότητα και οι διεθνείς οργανισμοί όπως η UNESCO, δεν έχει επιδείξει μέχρι σήμερα το ανάλογο ενδιαφέρον ώστε να εκπονηθεί πρόγραμμα διάσωσης αυτού του μοναδικού στον κόσμο πολιτιστικού θησαυρού. Αν κάποια αρχαιολογική σκαπάνη έφερνε στο φως ένα άψυχο αρχαίας προέλευσης εύρημα, μεταλλικό ή μαρμάρινο, θα εκπονούσαν πολλά προγράμματα για να το αναδείξουν μέχρι να το τοποθετήσουν σε περίοπτη θέση στις προθήκες κάποιου Μουσείου.  Για  την παράδοση των Καλλάσα όμως που έρχεται από το μακρινό παρελθόν και τους 4.000 φορείς της, που ματώνουν στις απόκρημνες πλαγιές του Ινδικού Καυκάσου  υπακούοντας στα κελεύσματα των προγόνων τους,  τι  είδους προγράμματα εκπονούνται;

Η Καλλασική Παράδοση  είναι μια αρχαία παράδοση που έρχεται ζωντανή από τα βάθη των αιώνων, σε αυτό όλοι οι ιδικοί συμφωνούν. Γιατί να μην έχει την τύχη  ανάλογων προγραμμάτων που εκπονούνται για τη διατήρηση αρχιτεκτονημάτων   που θεωρούνται  μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς;  Θεωρώ πως η ύπαρξη τέτοιων αρχέγονων παραδόσεων που έρχονται  από τα βάθη των αιώνων  είναι μεγαλύτερης αξίας από αυτήν των αρχιτεκτονικών μνημείων, και αυτό γιατί  δεν είναι άψυχα υλικά  αλλά  ζωντανές δράσεις που συνεχίζουν να ζουν μέσα από τους φορείς τους, τα μέλη των φυλών που τις διατηρούν και τις έχουν φέρει μέχρι τις ημέρες μας.